Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın Gazze Şeridi’ni “satın alma” ve “oraya sahip olma” kararlılığını vurgulayan açıklamaları, Orta Doğu’daki dengeleri sarsan önemli bir gelişme olarak öne çıkıyor.
Trump, 4 Şubat’ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile gerçekleştirdiği basın toplantısında, yıllardır süregelen ABD dış politikasının alışılmış paradigmasını kırarak, bu konuda çarpıcı bir tavır sergilemişti. Bu açıklama, yalnızca uluslararası ilişkiler açısından değil, aynı zamanda Orta Doğu’daki birçok ülke ve özellikle de İslam dünyası için kritik bir dönemeç anlamına geliyor.
Trump’ın Gazze ile ilgili açıklamalarında kullandığı dil, aslında onun kişisel geçmişiyle de doğrudan ilişkilidir. Bir emlakçı ve iş insanı olarak, Trump’ın dünya görüşü büyük ölçüde ticari anlayışa dayalıdır. Emlak sektöründe uzun yıllar boyunca edindiği tecrübeler, uluslararası ilişkilerde de benzer bir yaklaşım geliştirmesine zemin hazırlamıştır. Kendisinin “bölgeyi satın alma” şeklindeki ifadeleri, yalnızca diplomatik bir tavır değil, aynı zamanda bir iş stratejisidir.
Trump, bu yaklaşımında ekonomik faydalar ve siyasi kazançlar arasında bir denge kurmayı hedefliyor olabilir. Gazze’nin ve Filistin topraklarının tarihsel, kültürel ve dini bağlamlarını göz ardı ederek, Trump’ın bu söylemleri, aslında bölgeyi ticari bir mal gibi görme yaklaşımını yansıtmaktadır.
Bu çıkışa en sert tepkiyi veren liderlerden biri de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu. Erdoğan, her fırsatta, Gazze’nin ve Filistin’in yalnızca Filistinlilerin değil, tüm İslam dünyasının meselesi olduğunu vurgulamaktadır. Erdoğan, Trump’ın açıklamalarını sert bir şekilde eleştirerek, bu tür bir yaklaşımın Orta Doğu’nun barışına zarar vereceği ve Filistin halkının haklarını gasp etmeye yönelik bir adım olduğu görüşünü dile getirdi. Erdoğan, Türkiye’nin ve diğer İslam ülkelerinin bu tür planlara karşı her zaman direnmeye devam edeceğini belirtti.
İslam ülkelerinin çoğu da bu durumu kabul etmediğini ve Trump’ın bu yaklaşımının, bölgedeki dengeyi daha da bozabileceği uyarısını yapmıştır. Filistinlilerin bağımsızlık mücadelesi, bu ülkeler için bir onur meselesi haline gelmiştir ve bu tür açıklamalar, onların egemenlik haklarına ve toprak bütünlüklerine doğrudan bir tehdit olarak algılanmaktadır. Arap dünyasında, bu durum özellikle ciddi tepkilere yol açmış; Filistin’in hakları savunulmaya devam edilmiştir.
Trump’ın açıklamaları, sadece Filistin ve Arap dünyası için değil, aynı zamanda İsrail için de önemli bir anlam taşımaktadır. Trump, İsrail ile yakın ilişkileriyle tanınan bir lider olarak, ülkesinin Orta Doğu’daki stratejik çıkarlarını desteklemekte ve İsrail’in güvenliğini sağlamayı ön planda tutmaktadır. Ancak, Gazze’yi “satın alma” fikri, İsrail için bile bazı soru işaretleri yaratabilir. Zira Gazze, sadece Filistinliler için değil, aynı zamanda İsrail için de sürekli bir güvenlik riski taşıyan bir bölgedir. Trump’ın bu yaklaşımı, İsrail’in uzun vadeli güvenlik politikalarıyla ne kadar uyumlu olacaktır, bu bir soru işareti taşımaktadır.
Trump’ın bu açıklamaları, ABD’nin Orta Doğu’daki geleneksel dış politikasının köklü bir değişimi anlamına gelmektedir. ABD’nin yıllarca süren politikasının temelinde, bölgede dengeyi korumak, barışı teşvik etmek ve tüm tarafların görüşlerini dikkate alarak çözüm üretmek yatıyordu.
Ancak Trump’ın “satın alma” açıklamaları, bu diplomatik yaklaşımın çok ötesine geçiyor ve Orta Doğu’nun jeopolitik yapısına dair alışılmış anlayışları zorluyor.
ABD’nin bölgedeki politikası, genellikle İsrail yanlısı bir çizgide ilerlemişti ve Trump’ın bu tutumu, daha fazla İsrail yanlısı bir çizgi izlemesi anlamına geliyor olabilir. Bu ise, Arap ülkeleri ve Filistin için oldukça rahatsız edici bir durum yaratmaktadır.
Trump’ın bu açıklamaları, bölgedeki gerginlikleri artırabilir ve daha önce sağlanan bazı diplomatik kazanımların kaybolmasına yol açabilir.
Trump’ın Gazze’yi satın alma açıklaması, bir emlakçı bakış açısıyla yapılmış gibi görünse de, Orta Doğu’daki karmaşık siyasi ve sosyal yapıyı göz ardı etmektedir. Bu tür bir yaklaşım, hem Filistinliler hem de Arap dünyası için büyük bir tehdit oluşturmakta ve bölgedeki barışı riske atmaktadır. Erdoğan’ın ve diğer İslam ülkelerinin sert tepkileri, bölgedeki güç dengelerinin ne kadar hassas olduğunu gözler önüne sermektedir.
Öte yandan, ABD’nin bu tür bir yaklaşımı benimsemesi, yalnızca bölgeyi değil, küresel anlamda da ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu, dünya politikasının yeniden şekilleneceği bir dönemi işaret ediyor olabilir. Hem diplomatik yollarla hem de halk düzeyinde büyük bir direnişle karşılaşması muhtemel olan bu durum, önümüzdeki dönemde Orta Doğu’daki gelişmeleri şekillendirecek önemli bir faktör olacaktır.
