Ülkemizin önemli mihenk taşlarımızdan varolma yokolma virajında, milli mücadelenin yol haritasının belirlendiği Erzurum Kongresi 23 Temmuz- 7 Ağustos tarihleri arasında Erzurum’da Mareşal Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve İstiklal savaşı mücadelesi veren kahraman arkadaşları öncülüğünde düzenlenmiştir.
Ulusal bir kongre niteliği taşıyan Erzurum Kongresi, Türk vatanın bölünmez bütünlüğü ve Türk milletinin tam bağımsızlığının hedeflendiği Türk milleti için bu yüzden çok önemli bir kongredir.
İşgal altında olan bir ülkenin, kurtuluş mücadelesi destanı yazmak için buluştuğu kongreye ilk kez işgal altındaki iller olan illerimiz önceliğinde olmak üzere, Erzurum, Sivas, Bitlis,Van ve ayrıca Karadeniz bölgesinden Trabzon'dan gelen 62 delege özgürlük meşalesini yakmak için katılmışlardır.
Kongreyi geçici başkan olarak Erzurum delegelerinden Erzurumlu Hoca Raif Efendi açmış; yoklamanın ardından yapılan oylamada
Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa kongre başkanlığına oy birliği ile getirilmiştir.
İşte düşmandan kurtuluş için ilk ve çok önemli bu hamle yani 23 Temmuz 1919 yılında Erzurum'da toplanan Erzurum Kongresinin önemi, burada alınan kararlar bakımından büyük önem taşımaktadır.
Nedir? Bu alınan kararlar: Onlarada şöyle bir göz atacak olursak,
1- Dayatılan manda ve himaye reddedilerek ilk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
2- İlk kez Türk milli sınırlardan bahsedilmiş ve Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalandığı anda Türk milletinin vatanı olan bu topraklarının parçalanamayacağı açıklanmıştır.
3- Kongrenin Erzurum’da toplanması şekli bakımından bölgesel olmasına karşın aldığı kararlar bakımından bütün vatan sathını kapsayan milli bir kongredir.
4- İlk defa geçici bir Türk hükümetin kurulacağından bahsedilmiştir.
5- Erzurum Kongresi Sivas kongresine bir ön hazırlık çalışması niteliğindedir.
6- İlk kez başkanlığını Mareşal Gazi Mustafa Kemal'in yaptığı dokuz kişilik bir Temsil Heyeti oluşturulmuştur.
Bu Temsil Heyeti bir hükümet gibi görev yapacaktır.
(Temsil Heyeti'nin görevi TBMM'nin açılmasına kadar devam ederek, seçimler sonrası görevini TBMM’ye devretmektir.)
7- Erzurum Kongresinin diğer bir önemi de Batı Anadolu'da Yunan kuvvetlerine karşı mücadele eden Kuva-yi Milliye üzerinde büyük moral etkisi yapmış olmasıdır.
8- Erzurum Kongresi ayrıca bir asker olan Mareşal Gazi Mustafa Kemal'in sivil olarak görev aldığı ilk yerdir.
Ayrıca genel değil bölgesel bir kongredir.
Bunlara ilaveten Erzurum Kongresi'nde alınan kararları hatırlamak adına şöyle bir üzerinden ayrıca geçtiğimizde bu güzel vatanı vatan yapanları rahmet ve minnetle anmadan geçemeyiz.
Erzurum kongresinde alınan kararlar:
1- Milli sınırlar içinde bulunan vatan parçaları bir bütündür.
Birbirinden asla ayrılamaz.
2- Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükümeti’nin dağılması halinde, millet topyekun kendisini savunacak ve direnecektir.
3- İstanbul Hükümeti vatanı koruma ve istiklali elde etme gücünü gösteremediği takdirde,
bu gayeyi gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri milli kongrece seçilecektir. Kongre toplanmamışsa bu seçimi Heyet-i Temsiliye yapacaktır.
4- Kuva-yı Milliye’yi tek kuvvet olarak tanımak ve milli iradeyi hakim kılmak esastır.
5- Hristiyan azınlıklara siyasi hakimiyet ve sosyal dengemizi bozacak imtiyazlar verilemez.
6- Manda ve Himaye kabul olunamaz.
7 — Milli Meclis’in derhal toplanmasını ve hükümetin yaptığı işlerin Meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır.
Gibi Sivas kongresi öncesi çok önemli kararların altına oy birliği ile imza atılmıştır.
Bir kere özgürlük meşalesi yakılmıştır artık, Bu mübarek vatan işgalci emperyalistlerden sanıldığı gibi öyle bir çırpıda değil heralanda göğüs, göğüse, yeri geldiğinde hiçbir yiyeceği, giyeceği, içeceği savaş silahı olmadan mücadele ederek, büyük fedakarlıklarla TÜRK VATANI yapılmıştır. Atalarımız ( Dedelerimiz, Ninelerimiz) gelecek nesillerimize, kuşaklarımıza karşılıksız bu mübarek Vatanı armağan etmiştir. Çünkü bedelini Türk Atalarımız (Dedelerimiz, Ninelerimiz) zamanın da canları ve kanları ile ödemiştir.
Mekan cennetleri olan Atalarımızdan (Dedelerimiz, Ninelerimiz) Allah herbirinde razı olsun.
Vatanımız kıyamete kadar var olsun…
