Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB) Genel Müdürü Ali Kırali, Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası hayata geçirilen Tahıl Koridoru'nun küresel gıda krizinin aşılmasında önemli rol oynadığını belirterek, "Kuraklığın rekolteye etkisinin yanı sıra önümüzdeki ay sona erecek Tahıl Koridoru Anlaşması'nın uzatılıp uzatılmaması fiyatlarda belirleyici olacak." dedi.
Kırali, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, gıda krizinin çözümü konusunda Birleşmiş Milletler (BM) ve Türkiye'nin girişimleriyle, Ukrayna ve Rusya'nın ürünlerinin dünya piyasalarına ulaştırılması için imzalanan Tahıl Koridoru Anlaşması'nda 7 ayın geride kaldığını söyledi.
Rusya-Ukrayna Savaş sonrası yük gemilerinin Karadeniz limanlarından çıkamamasının, küresel gıda fiyatlarını yukarı taşıdığını hatırlatan Kırali, "Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayımlanan gıda fiyat endeksi savaşın hemen öncesi 140 seviyelerinde seyrederken savaşla hızla 160 seviyelerine tırmandı. 22 Temmuz 2022'de imzalanan ve 19 Kasım 2022'de 120 gün süreyle Mart 2023'e uzatılan Tahıl Koridoru Anlaşması ve geçen yıl hasadın iyi geçmesi, küresel gıda krizinin aşılmasında önemli rol oynadı." ifadelerini kullandı.
Kırali, anlaşma sonrası düşüş trendine geçen gıda fiyat endeksinin, ocak ayında geçen yılın aynı ayının altına, 130 seviyelerine geldiğine dikkati çekerek, "2023 yılı için dünya genelindeki elverişsiz iklim koşulları nedeniyle kuraklığın rekolteye etkisinin yanı sıra önümüzdeki ay sona erecek Tahıl Koridoru Anlaşması'nın uzatılıp uzatılmaması fiyatlarda belirleyici olacak." dedi.
BUĞDAY FİYATI SAVAŞLA YÜKSELDİ
TÜRİB'de işlem gören buğday ekmeklik ürünlerini temsilen çıkarılan elektronik ürün senetleri (ELÜS) fiyatlarının Türkiye buğday piyasası için önemli bir gösterge olduğunu belirten Kırali, "Rusya – Ukrayna Savaşı öncesi 4 lira civarında seyreden ortalama buğday fiyatı, savaşın başlaması ile ilk aşamada 5 liranın üzerine çıktı. Normal şartlarda hasat ile arzın artması sonucu düşmesi beklenen fiyatlar, jeopolitik risk ve Karadeniz tahılına erişim endişeleri ile haziran-temmuz aylarındaki hasat boyunca 6,5 lira seviyelerinde seyretti. Savaşın etkisini hasat zamanı da gördük. Temmuzdaki Tahıl Koridoru Anlaşması sonrasında, Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO) destekleme alım fiyatı ile paralel seviyede fiyatlar 6,5-7 lira bandında yatay devam etti. Şu anda da yaklaşık aynı seviyelerde." diye konuştu.
Kırali, ELÜS işlem fiyatları üzerine hesaplanan TÜRİB Tarımsal Ürün Endekslerinin Şubat 2022 başında 2000 seviyesindeyken savaşın başlamasıyla yükselişe geçerek 3300 seviyelerini gördüğünü aktararak, TMO'nun, arpa ve buğdayda uygulanan alım politikası sonucu, fiyatların hasat boyunca yatay seyrettiği için endeksin de 2022 yılının ikinci yarısında 3100-3300 bandında yatay seyrettiğini söyledi.
"ŞUBATTAKİ YAĞIŞLAR BİR PARÇA ENDİŞELERİ GİDERDİ"
Türkiye'nin 2023 yılı tarım ürünleri hasadı açısından da beklentileri değerlendiren Kırali, şunları kaydetti:
"2022 yılı son çeyreğinde tamamlanan görece kurak geçen ekilişler ve kurak geçen kış mevsimi sonlarına doğru şubattaki yağışlar bir parça endişeleri giderdi. Bahar aylarındaki yağış miktarı rekolte ve verimi belirleyecek ana etken olacak. Meteorolojik kuraklık sulama maliyetlerini artırdı, dolayısıyla çiftçinin üretim maliyetlerini olumsuz etkiledi. İklim değişiklikleri sonucu gıda, su ve enerji artık tüm ülkelerin gündemindeki üç stratejik alan. Gıda arz güvenliği açısından bu 3 alan merkezinde üretim ve destekleme politikaları belirlenmek durumunda."
