Amerikan Cerrahlar Birliği tarafından "Yüzyılın Beyin Cerrahı" olarak da adlandırılan Prof. Dr. Gazi Yaşargil, bugüne kadar yaptığı ameliyatlarla binlerce hastanın yaşama tutunmasını sağlarken, birçok bilim insanının da yetişmesine katkı sundu.
Peki kimdir Gazi Yaşargil?
Prof. Dr. M. Gazi Yaşargil 6 Temmuz 1925 tarihinde babasının kaymakamlık görevi yaptığı Diyarbakır’ın Lice ilçesinde doğdu. Aynı yıl aile Ankara’ya yerleşti, beş kardeş Ankara’da okullara gittiler. İki kız ve iki erkek kardeşleri üniversite tahsillerini Ankara’da yaptılar.
Ablası Selma Ankara Gazi Lisesinde 40 yıl İngilizce Öğretmenliği, Tomris Makine - Kimya kurumunda kimya mühendisliği yaptılar. Erdem Basel – İsviçre’de Genel Cerrahi Profesörü, Günay Zürich - İsviçre’de Fizyoloji Profesörü oldular, tıp bilimine önemli katkıları oldu. Beş kardeşin tahsilleri için gereken maddi yardım ailenin fedakârlıklarıyla karşılandı.
Ne Gazi’ye ne de kardeşlerine devletten bir burs verildi. Bu hususta internetteki haberler doğru değildir. Gazi, Atatürk Lisesi’nde latince öğretilen klasik şubeden Mayıs 1993 mezun oldu. Sonbahar 1943’de Almanya’da Friedrich Schiller Üniversitesi’nde, Jena-Thüringen, tıp tahsiline başladı, iki sömestr sonra Mart 1945’de İsviçre’ye geçti.
Basel Üniversitesi’nde tıp tahsiline devam edip 1949 sonbaharında mezun oldu. Üç ay Anatomi Enstitüsü’nde beyin anatomisi üzerine Dr. Josef Klingler’in yanında çalıştı. 1950-1953 yılları arasında birer sene nöroloji-psikiyatri, dâhiliye ve genel cerrahide asistanlık yaptıktan sonra Ocak 1953’de Zürich Üniversitesi’nde beyin cerrahisi kliniğinde Prof. H. Krayenbühl ve Prof. G. Weber ve Prof. E. Zancler’in yanında uzmanlığını yaptı. 1960 yılında doçent, 1965 yılında profesör, 1973’de ordinaryus profesör olup aynı klinikte 1993 yılına kadar direktörlük yaptı. Zürich Üniversitesi Beyin Cerrahisi Kliniği’nde rutin beyin cerrahisi çalışmaları yanında, ilk 12 sene (1953-1965) beyin ve orbita peruktan anjiyografisini geliştirip büyük sayıda hastalarda anjiyografi yaptı ve buluşlarını beş kitapta ve mecmualarda yayınladı.
(1957-1965) yıllarında stereotaktik teknikle Parkinson hastalığı ve diğer hareket bozukluklarının tedavisine yönelik ameliyatlar yaptı. Zürich Üniversitesinde Fizyolog Profesörü Oscar Wyss’in yardımıyla ilk defa yüksek-frekanslı koagülasyon tekniğini kullandı ve bu teknik küresel kabullenildi. Ekim 1965-Aralık 1966 tarihleri arasında Amerika’da Burlington-Vermont Üniversitesi’nde hayvan laboratuvarında Prof. M.P.R Donaghy ve ameliyat hemşiresi Bayan Jackie Robert’ın yanında mikrovasküler cerrahi öğrendi ve bu tekniği ilk defa hayvan beyni damarlarında uyguladı. Üç atar damarı tıkalı bir hastaya Zürich kliniğinde Ekim 1967 yeni bir atar damar bağlamayı başarma öncülüğünü yaptı.
1 Ocak 1967’de Zürich Beyin Cerrahisi Kliniği’ne dönüp mikrotekniği ve omurilik yollarının (sisternal) açılım yöntemini tüm beyin ve omurilik cerrahisinde kullanmaya başladı. Bu teknik beynin revaskülarizasyonunda, anevrizma, AVM, kavernom, ekstra-aksiyal ve intra-aksiyal beyin-omurilik tümörlerinde ve temporal epilepsi cerrahisinde rutin mikroteknik kullanılarak nöroşirurjide yeni bir çağ açılmasını sağladı. Zürich’de mikrocerrahi laboratuvarını kurup 1968-1993 yıllarında beş kıtadan gelen nöroşirurjiyenlere mikrocerrahi tekniği gösterildi ve öğretildi.
Mikronöroşirurji üzerinde sekiz kitap yayınlandı (1968-1996). Zürich Üniversitesi Nöroşirurji kliniğindeki şeflik görevinden Ocak 1993’de emekli oldu. Ekim 1994’de Amerika’da Little Rock şehrinde yaş sınırı olmayan Arkansas Üniversitesi’nde kendisine Profesörlük görevi verildi. Nöroşirurji kliniği şefi Profesör Ossama Al-Mefty’le USA’da ilk mikronöroşirurji merkezini geliştirdi. Bu hastanede ameliyatlar yaptı, dersler verdi, yayımlar yaptı, mikronöroşirurji laboratuvarı kurdu ve mikronöroşirurji kursları hazırladı. Ekim 2013’te Arkansas Üniversitesinden emekli oldu.
Profesör Yaşargil Kasım 2013’den itibaren Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirurji Kliniğinde Prof. Dr. Uğur Türe ile cerrahi çalışmalarına, derslere, konferanslara, laboratuvar çalışmalarına ve mesleki yayınlara devam etmektedir. Profesör Yaşargil ismi altında Oxford-İngiltere, Little Rock-ABD ve Beijing-Çin’de mikrocerrahi laboratuvarları kurulmuştur. Arkansas Üniversitesi, “Yaşargil Kürsüsü”nü kurarak ve “Gazi ve Dianne Yaşargil Yıllık Konferansı”nı yaparak çalışmalarını onurlandırmıştır. Amerika Nöroşirurji cemiyetinde yıllık Yaşargil dersi verilmektedir. Türk Nöroşirurji Cemiyetinde “Yıllık Yaşargil” dersleri verilmektedir. Zürich İsviçre Tıp Fakültesi Kasım 2014 yılında “Yıllık Yaşargil” konferansları başlatılarak Yaşargil’in Zürich Üniversitesi’nde çalışmaları ve katkıları onurlandırılmıştır. Prof. Yaşargil’e verilen şeref profesörlük ve doktorluk ünvanları, ödüller ve çok sayıda mesleki yayınları bulunmaktadır.
Ödülleri
1957 - "Vogt Ödülü"-İsviçre Oftalmolojik Topluluğu
1968 - Tıp Bilimleri İsviçre Akademisi Robert-Bing-Ödülü
1976 - İsviçre Federasyonu Marcel-Benoit-Ödülü
1980 - "Yılın Sinir Cerrahı" Ödülü
1981 - Uluslararası Mikrocerrahi Derneği, Sidney, Astralia Pioneer Microsurgeon Ödülü
1988 - Universita di Napoli e della Compagna Napoli, İtalya Şeref Madalyası
1992 - Türkiye Cumhuriyeti Tıp Ödülü
1997 - Nöroşirürji Dernekleri Dünya Federasyonu Altın Madalya
1998 - Değerli Fakültesi Öğretim Üyesi, Tıp Bilimleri University of Arkansas
1998 - Brezilyalı Nöroşirürji Derneği tarafından "Yüzyılın beyin cerrahı" olarak onurlandırıldı
1999 - Onur Nörolojik Cerrahlar Madalyası Avrupa Birliği
1999 - Nörolojik Cerrahlar Yıllık Toplantısı Kongresi'nde Nurosurgery dergisi tarafından "Yüzyılın Nöroşirurji Kullanıcı Adam" olarak onurlandırıldı
2000 - Fedor Krause Madalyası, Alman Nöroşirürji Derneği
2000 - Amerikan Cerrahlar Koleji 2000 Onur Bursu
2000 - Türkiye Cumhuriyeti Üstün Hizmet Madalyası
2000 - Türk Bilimler Akademisi 2000 Ödülü
2002 - Uluslararası Francesco Durante Ödülü, İtalya
2002 - Millî Egemenlik Onur Ödülü
2005 - Millî Egemenlik Onur Ödülü (İkinci defa)
