Ekin Hazal DOĞRUYUSEVER/Glutensiz beslenme, özellikle çölyak hastaları için büyük önem taşıyor. Uzmanlar ise, glutensiz beslenmenin, zayıflamak amacıyla bilinçsizce uygulanmasının diyabet ve kalp hastalığına zemin hazırlayabileceğini söylüyor. Glütensiz diyet nedir? Kimler yapmalıdır? Glütensiz beslenmede nelere dikkat edilmelidir? gibi merak edilen tüm soruları Beslenme Uzmanı Diyetisyen Nimet Kültekin’e sorduk. -Öncelikle glüten ve glüten diyeti nedir? -Glüten; buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahılların yapısında bulunan doğal bir protein çeşididir. Glüten adı verilen proteinin yer aldığı besinlerin günlük beslenmeden çıkartılmasıyla oluşan bir beslenme modelidir. İdeal kiloya ulaşmak, sağlıklı beslenmek, gelecekte oluşabilecek mide ve bağırsak problemlerine karşı önlem almak isteyen kişiler tarafından son dönemlerde yaygın olarak uygulanan yeni bir beslenme akımı olarak glüten diyeti diğer bir adıyla glütensiz beslenme ortaya çıkmakta. -Glütene karşı hassasiyeti olan kişilerde ne gibi belirti ve rahatsızlıklar görülebilir? -Glüten adı verilen proteini sindiremeyen glütene karşı duyarlı kişilerde bazı sağlık problemleri görülmektedir. Kişilerde karın ağrısı, hazımsızlık, kusma atakları, ishal (diyare), kabızlık (konstipasyon), yorgunluk, eklem-kas ağrıları, ağız ve cilt yaraları şeklinde glütene karşı hassasiyet belirtileri ortaya çıkmaktadır. Glüten adı verilen bu proteinin vücutta sindirilememesi sonucu Çölyak hastalığı ortaya çıkmaktadır. Glütene alerjisi olan kişilerde bu hastalık görülmekte. Çölyak rahatsızlığı olan kişilerin günlük beslenmesinden tamamen glüteni çıkarmaları gerekmektedir. -Glüten diyetinde hangi yiyeceklerden uzak durulmalı? -Buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaf çeşitleri ve bunlarla yapılmış tüm besinler; bulgur, makarna, şehriye, tarhana, irmik, kuskus, yarma, bisküvi, simit, dondurma külahı, kraker türleri, börek, pasta gibi unlu mamuller, kahvaltılık gevrekler gibi buğday unu içeren tüm besinler glüten diyetinde önerilmemektedir. “Baklagiller, sebze- meyveler glüten içermiyor“ -En çok merak edilen sorulardan birisi de glütensiz gıdaların olup olmadığı…Varsa bu ürünler nelerdir? -Kuru fasulye, barbunya, nohut, soya fasulyesi, mercimek gibi baklagillerin, taze sebze - meyvelerin, tavuk eti, hindi eti, yumurta, kırmızı et, balık ve deniz mahsullerinin içerisinde glüten bulunmaz. Ayrıca kavrulmamış badem, fındık ve ceviz gibi kabuklu kuruyemiş ürünleri, kefir, süt, yoğurt, ayran, peynir gibi süt ve süt ürünleri, patates, pirinç, mısır, kinoa, karabuğday, chia tohumu ve keten tohumu gibi tahıl ürünleri de glütensiz beslenme için uygundur. -Glütensiz beslenme sağlığımızı olumlu yönde etkiler mi? Kilo vermeyi kolaylaştırır mı? Günümüzde glütenle ilişkili bir sıkıntı yaşamayan normal bireyler arasında da glütensiz beslenme popülerlik kazanmaya başladı. Glütensiz diyetlerin sağlıklı bireyler tarafından uygulanmasında artan bir talep olmasına rağmen, sağlık üzerinde yararlı sonuçları destekleyen kanıtlar oldukça sınırlı. Yapılan araştırmalar glütensiz diyet modeline uyumun karbonhidrat, posa, demir, çinko, folat ve niasin açısından yetersiz beslenme ile sonuçlanabileceğini gösteriyor. Glütensiz yiyecekler zor çiğnendiği için çiğnenebilirliğini ve lezzetini korumak için yağ ve şeker eklemesi yapılabiliyor. Bazı glütensiz ürünler rafine glüten içermeyen başka tahıllardan üretiliyor, örneğin beyaz pirinç gibi ürünler de lif oranı ve besleyicilik açısından glüten içeren bulgur tam buğday gibi yiyeceklere göre daha fakir. Yalnızca glütensiz bir diyet, yağ yakmak zayıflamak ve incelmek anlamına gelmiyor. Ne yediğinizin de farkına varmak ve her zaman söylediğimiz gibi dengeli beslenmek gerekiyor. Glütensiz beslenmek zayıflamanıza şu şekilde yardımcı olabilir; genel olarak beyaz ekmek, simit, makarna, hamur işleri ve abur cubur gibi işlenmiş karbonhidrat içeren besinlerden uzak durma sonucunda kilo verimi gerçekleşir. -Peki, glütensiz beslenme programında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? - Glütensiz beslenmede bulaşma (kontaminasyon) sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu durum sağlık sorunlarını beraberinde getirir. Bu yüzden kullanılan malzemelere ve araç-gereçlere daha fazla özen gösterilmeli, glüten içeren gıdaların kullanıldığı mutfak malzemeleri iyice temizlendikten sonra tekrar kullanılmalıdır. - Glütensiz yiyecekler ve glüten içeren besinler farklı yerlerde bulunmalıdır ve yan yana saklanmamalıdır. - Gıdalar hazırlanırken hijyen kurallarına özen gösterilmeli. - Dışarıda yemek yenilecek ise besin seçimine özen gösterilmeli ve yemeğin içeriğine dikkat edilmelidir. -Son olarak eklemek istediğiniz herhangi bir şey var mıdır? -Glütensiz besinlerin enerji ve yağ içeriği yüksek, posa içeriği düşük olduğundan, kardiyovasküler (kalp- damar hastalıkları) hastalıklar için potansiyel risk faktörü olabileceği düşünülmektedir. İrritabl bağırsak sendromu, şizofreni, alerjik rahatsızlıklar (atopi), fibromiyalji sendromu (FSM), endometriozis (çikolata kisti) ve atletik performans üzerine olumlu etkileri olabileceği düşünülse de glütensiz diyetlerin bu hastalıkların tedavisinde kullanılması gerektiği henüz kesin olarak kanıtlanamamıştır.