Diyarbakır Ulu Cami içinde bulunan tarihi Mesudiye Medresesi’nde 1183 yılında, sibernetiğin ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilen Ebü'l-İzz İsmâîl bin er-Rezzâz (El-Cezeri) tarafından yapılan, bir nevi deprem alarm sistemi işlevini gören 2 sütunce, yerli ve yabancı turistleri hayran bırakıyor. Anadolu’nun en eski camilerinden biri olan ve İslam alemi için 5. Harem-i Şerifi olarak kabul edilen Diyarbakır'daki Ulu Cami, 639 yılında Hazreti Ömer’in halifeliği döneminde kentin fethi sonrası İslam alemine kazandırılan önemli yapılardan biri olarak öne çıkıyor. Merkez Sur ilçesindeki cami içerisinde bulunan tarihi Mesudiye Medresesi’nde, Leonardo da Vinci'ye ilham kaynağı olduğu düşünülen El-Cezeri tarafından yapılan 2 sütun, görenleri hayran bırakıyor. 4 yıla yakın Diyarbakır Ulu Cami’de Diyanet İşleri Başkanlığının görevlendirdiği gönüllü rehberlik yapan Yaser Aydın, El-Cezeri’nin medrese içerisindeki sütunları yapmasındaki amacın, deprem veya toprak kaymasında alarm sistemi gibi işlev gördüğünü söyledi. Tarihi medresenin 1183 yılında Melik Mesud döneminde yapımının tamamlandığı için Mesudiye Medresesi adını aldığını aktaran Aydın, Mesudiye Medresesi’nin Anadolu’nun ilk medreselerinden biri olduğunu ifade etti. Ulu Cami ve Mesudiye Medresesi içerisinde El-Cezeri’ye ait 2 eserin olduğunu hatırlatan Aydın, “Burada hem Ulu Cami avlusunda hem de medresenin içerisinde İmam El-Cezeri’ye ait olduğu ifade edilen 2 tane önemli eser bulunuyor. Bunlardan bir tanesi hemen arkamızda bulunan sütunlardır. Sağda ve solda mihrabın iki tarafında sütunlar bulunur. Mihrabın sağına ve soluna bu sütunların yapılmasındaki neden; herhangi bir deprem veya toprak kayması olduğu zaman yapıda herhangi bir hasar meydana geldiği zaman bu sütunları döndüremiyoruz ve durduğu yerde kilitleniyor” dedi. El-Cezeri’ye ait sütunların 1975 Lice depreminden dolayı kısmen hasar gördüğünü kaydeden Aydın, “Solda olan sütun sağlıklı çalışırken sağdaki sütunu çevirmekte zorlanıyoruz. Bunun sebebi de yaşlı amcalarımıza sorduğumuzda en son Diyarbakır’da meydana gelen Lice depremiyle beraber bu yapının az da olsa hasar gördüğü yorumu yapılır. Bu anlamda sütunların bir alarm sistemi gibi işlev gördüğünü söyleyebiliriz” ifadelerine yer verdi.